Vlinders, moestuinen en verticaal groen: duurzaam wonen in ZOHO
Het klimaat verandert wereldwijd en ook op lokaal niveau gaan bewoners dat merken. Daarom bereidt het nieuwe ZOHO zich voor met slimme ingrepen. Van een enorme ondergrondse krat die water opvangt tot een overdekt openlucht sportveld en een vlindertuin. Koen de Boo van ECHO Urban Design vertelt over ZOHO en klimaatadaptatie in de wijk.
ECHO Urban Design is een Rotterdams bureau voor stedenbouw en landschapsontwerp. Koen: ‘Bij elk nieuw project denken we na over de positie van bebouwing, de openbare ruimte en de ontsluiting, dus de toegankelijkheid van een gebied. Denk aan de ruimte voor fietsers, voetgangers, openbaar vervoer en parkeren. Dat doen we altijd met oog voor de natuur en het landschap zodat mensen zich er prettig voelen. Ook de sociaal-inclusieve stad is bij ons belangrijk. We gaan uit van het buurtgevoel, waar je elkaar kan ontmoeten. De menselijke maat en herkenbaarheid, die maken dat je je ergens thuis voelt. Verder houden we rekening met hoe de wind waait, regenwater, droogte en hitte. Ons bureau maakt het masterplan voor ZOHO. Al deze elementen en dus ook klimaatadaptatie nemen we daarin mee.’
Hitte, droogte en hoosbuien
De belangrijkste effecten van klimaatverandering in de stad zijn hitte, droogte en meer wateroverlast door hoosbuien. Deze effecten kunnen grote gevolgen hebben op het leven van mensen en dieren. Koen: ‘Klimaatadaptatie betekent letterlijk je aanpassen aan een ander klimaat en veranderende weersomstandigheden. Ook hier in de stad merken we dat het klimaat verandert: de zomers worden warmer en zijn er langere periodes dat de regen wegblijft. Als het regent, zijn de buien heftiger en houden langer aan. Het water kan moeilijker wegstromen omdat de stad versteend is.’
Ruimte voor insecten, vogels en andere dieren
Maar wat gebeurt er dan in ZOHO op het gebied van klimaatadaptatie? Koen: ‘ZOHO bestaat uit lagen: de Lab-laag ligt op straatniveau en bestaat uit ruimte voor ondernemen, ateliers en horeca. Daar bovenop, op de platte daken, ligt de Land-laag met woningen. Hier maken we ook het groene daklandschap. Normaal gesproken geven platte daken warmte af maar omdat we hier groen creëren, heeft dat een verkoelend effect. Op de Land-laag komen binnentuinen en openbaar groen waar mensen kunnen ontspannen, ontmoeten en lekker op een kleedje kunnen zitten. Dit daklandschap wordt een verlengstuk van de natuur op de Noordsingel. Door hierop aan te sluiten, versterken we het ecosysteem en is er meer ruimte voor alles wat er al leeft zoals insecten, vogels en andere dieren.’
Enorm grote krat
Maar dat is niet het enige. Koen: ‘In het dakpark gaan we een ‘grondpakket’ maken dat water opvangt en ook onder het centrale plein vangen we water op. Het grondpakket is eigenlijk een enorm grote krat die we in de aarde plaatsen. Als het regent, houdt de krat het water met een speciaal systeem vast. Ook het regenwater dat van het daklandschap vloeit, vangen we op in de ondergrondse krat. Als de grond droger is en de natuur water nodigt heeft, kan het landschap zichzelf bewateren. Met dit systeem hebben we voor een periode van zes weken voldoende water om de droogte aan te kunnen. Sproeien is dan dus niet nodig!’
Het sportveld keert ook terug. Koen: ‘Maar dan wel overdekt, met een overkapping. Zo kun je bij regen toch lekker voetballen en als het heel heet is in de schaduw sporten.’ Hitte is namelijk ook een groot gevolg van klimaatverandering. De gemiddelde temperatuur in een stad is 4 graden warmer dan in omliggende landelijke gebieden. Koen: ‘In de stad hebben we al te maken met het hitte-eilandeffect. Door het ontbreken van wind of lagere windsnelheden, blijft de warmte tussen de gebouwen hangen waardoor de temperatuur toeneemt. De stad is ook versteend, veel asfalt, waardoor er minder verdamping is. In ZOHO creëren we daarom extra schaduw door bomen te plaatsen in het daklandschap. Als het heel heet is, kun je je tussen de gebouwen en onder de bomen terugtrekken.’
Verticaal groen
Koen somt nog meer duurzame en klimaatbestendige toepassingen op. ‘Zo krijgen de woontorens zonnepanelen op het dak. De woningen in de torens krijgen balkons die zo worden geplaatst dat ze voor schaduw zorgen in de onderliggende woningen. En we maken verticaal groen, bijvoorbeeld klimop langs de wanden, dat zorgt weer voor een verkoelend effect en is goed voor de biodiversiteit. Ook op de straat vangen we het regenwater op in speciale bakken. Zo voorkomen we overbelasting van het riool en kunnen we de bomen in droge periodes weer bewateren.’
Vlindertuin
Dat zijn toch wel allemaal duurzame snufjes. Koen: ‘Haha ja! Voor mij is het bijna normaal omdat ik er dagelijks mee bezig ben. Maar het is toch wel bijzonder hoor, dat we in ZOHO straks een nieuw dakpark maken van 6000 m2 waar bewoners maar ook mensen van buiten kunnen verblijven. We voegen ook nog grond toe, volle aarde, die bewoners zelf kunnen inrichten. Bijvoorbeeld voor een vlindertuin of moes- en pluktuin waar ze hun eigen groente kunnen verbouwen. Samen tuinieren draagt weer bij aan de sociaal-inclusieve stad maar ook aan klimaatadaptatie, kortom ZOHO is een win-win-win project!